ŞEYH ŞA'BAN-I VELİ Camiî, Türbe, Kütüphane ve Ahşap Konaklar ile tam bir külliyedir. Camii'nin ilk inşa tarihi bilinmemektedir. Kitabesinden: M 1580 yılında 3. Murad'ın Hocası Suca Efendi tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Camii, aynı zamanda Halveti Dergahı oldıığundan, içerde arka tarafta Halvethaneler sıralanmaktadır. M. 1702 Yılında, Camii bitişiğindeki Derviş odaları, mutfak pencereler ve Halvetler onarım görmüştür. Külliye sırasıyla, 1748-1950 ve 1968 yıllarında da onarımdan geçirilmiştir. Camii'nin taban ve tavanı ahşaptır. Mihrap alçı süslüdür, mimber ve va'az kürsüsü ahşap üzeri sedef işlemelidir.
-Türbenin y a p ı m ı n a, M. 1575 yılında (Şeyh Şa'ban-ı Veli Hz.'nin ölümünden yedi sene sonra) başlamıştır. Sultan Ahmed’in Sadrazamı Murat Paşa'nın Kethüdası Ömer bey tarafından M. 1612 yılında, demirli pencerelerin üzerine kadar duvarları ördürülmüştür.İki yıl aradan sonra, Küre Kadısı Ulemadan (Ökkeş) Efendi ile Dergah-ı Ali Kapucabaşlarından Mehmet Ağanın, Ulemadan Derviş Ömer Fudai'nin himmetleri ve Kastamonu Halkının yardımları ile tamamlanmıştır. (M. 1615) Türbe içinde, Şa'ban Efendi ile yakınları-postinişleri olmak üzere 16 Lahit vardır. Görkemli olan Şa'ban Efendinin sandukası dövme demirden parmaklıklı, kafesle çervili olup, üzerindeki örtüde, Şekerzade Şeyh Mehmet Efendi tarafından hazırlattırılmıştır. Camii kıble duvarının önünde Seyyid sünetti Efendi'nin (Vefatı H. 864-M.1469) kabiri, dergah hazinesinde de; ulemadan ve Halktan olanların kabirleri bulunmaktadır. Külliyenin Kuzey tarafında yer alan iki büyük konak, güzel sivil yapı örneklerindendir. Türbe yanında incecik akan Asu Suyu, berrak ve hafif sudur. Zemzem suyu tadında olduğundan Kastamonu Halkı ve ziyaretçiler tarafından şifalı olduğu inancı hakimdir.
